Yerli Uskumru, İthal Uskumru ve Kolyoz Üçgeni?

Uskumru oldukça sevilen bir balık olmasının yanında çok farklı türleri olan bir balıktır. Ülkemiz sularında yakalanan yerli uskumru, aslında en çok sevilen çeşidi olmakla birlikte kolyoz adı verilen başka bir uskumru cinsi ile çok benzer olduğundan karıştırılmaktadır. Görünüm açısından ufak farklılıklar olmasına karşın lezzet açısından birbirlerinden oldukça farklıdırlar.

Yerli uskumru diye satılan cinsini tezgahlarda fiyat farkından anlayabilirsiniz ve tat olarak çok daha lezzetlidir. Yine balıkçı tezgahlarında çoğunlukla uskumru diye satılmasına karşın gerçek adı kolyoz olan ürün ise biraz daha yavandır. Yağ oranı bakımından da uskumruya nazaran daha az yağlı olan kolyozun ufak boyları bu sebeple tavada pişirilmeye daha uygundur. Kolyozun irilerini fırında ve ızgarada rahatlıkla yapabilirsiniz.

Balık marketlerde satılan türlerden biri de Norveç’ten şoklanmış olarak gelen “İthal Uskumru” adıyla satılan ürünlerdir. Yerli uskumruya nazaran ebat olarak biraz daha büyük olmasının yanında soğuk sularda yaşadığı için eti daha yağlıdır. Yerli uskumru genelde ızgara veya fırında yapılmasına rağmen yılın belli aylarında yağsız olduğunda tavada da pişirilmeye uygundur. Ancak Norveç’ten ithal edilen uskumru çok yağlı olduğundan ızgara veya fırın haricinde pişirilmeye pek müsait değildir. Görünüm olarak uskumru ile aynı yapıya sahip olmakla birlikte rengi biraz daha koyudur. Lezzet olarak da yerli uskumru ithale nazaran açık ara öndedir. Dondurulmuş olması sizi yanıltmasın zira denizden çıktığı gibi gemilerde şoklandığı için, nakliye sırasında soğuk zincir bozulmadığından bizim marketlere gelinceye dek tazeliğinden ödün vermiyor.

Yerlisi varken, üstelik daha lezzetli iken neden ithal edilmiş donuk uskumru alayım derseniz cevap oldukça basit. Denizlerimizde öyle acımasızca avcılık yaptık ve yapıyoruz ki balıkların uygun biçimde yumurtlamasına ve çoğalmasına dahi izin vermiyoruz. Bundan 20 yıl öncesinde tonlarca avlanan ve balık tezgahlarında bolca bulunan yerli uskumru günümüzde bilinçsiz avlanmalar ve yetersiz kontrol mekanizmaları sebebiyle az yakalanmakta. Az yakalandığı için arz-talep dengesinden ötürü de fiyatları oldukça yükselerek pahalı balıklar sınıfına girdi.

Kolyoz dediğimiz cinsi de burada devreye giriyor ve günümüzde balık marketlerde uskumru adı ile satışa sunuluyor. Yerli uskumrunun Ekim 2015 döneminde tezgahlardaki fiyatı 20-25 TL arası değişirken kolyoz ebatına göre 8-12 TL arasında, Norveç’ten ithal edilen şoklu uskumru ise 10-12 TL arasında satılıyor.

Peki balıkçılarda satılan ürünün yerli uskumru mu kolyoz mu olduğunu nasıl anlayabiliriz? Aralarındaki farklar nelerdir?

Bu iki balık arasında gözle görülebilir bariz farklar olmasına karşın çoğu insanın gözünden kaçabiliyor. Her iki balığı yan yana koyduğunuzda aradaki farkı görebilseniz de tek başına baktığınızda ayırt etmekte zorlanabilirsiniz. Birkaç defa pratik yaparak aşağıdaki ayrıntılara dikkat edebilirsiniz. Aşağıdaki resim de size yardımcı olabilir.

Gözler: Kolyozun gözleri daha iridir. Uskumrunun ise daha ufaktır.

Ağız: Kolyozun ağzı geriye doğru uzanır, büyük bir ağzı vardır. Uskumrunun ağzı daha kısadır.

Desenler: Uskumrunun sırt çizgileri aşağı doğru oldukça paralel ve düzgün iner. Kolyozda bu düzen yoktur karışık sanki labirent gibidir.

Renkler: Uskumru kolyoza nazaran daha parlak ve canlı renklere sahiptir. Kolyoz biraz daha koyu renklidir.

Yüzgeçler: Kolyozun birinci sırt yüzgeci daha diktir ve üçgen biçimlidir.

Benekler: Kolyozda özellikle karın kısmında benekler vardır. Uskumruda yoktur.

Yüzme Kesesi: Uskumrunun yüzme kesesi kolyoza nazaran çok küçüktür. (Tabii ki yüzme kesesi dediğimiz bölüm balığın karnının içindedir. Dışarıdan bakarak ancak karnının şişkinliğinden belki anlayabilirsiniz.)

Vücut Yapısı: Kolyoz daha yuvarlak, uskumru ise biraz daha yassı bir görünüme sahiptir.